Stress oxy hóa thường được biết tới là một trong những hiện tượng nguy hiểm, mang tới nhiều hệ luỵ xấu cho sức khỏe của con người. Tình trạng này nếu xảy ra liên tục, lâu dài có thể dẫn tới lão hóa, bệnh tim, ung thư, bệnh thần kinh, cùng nhiều căn bệnh mãn tính khác. Vậy cụ thể stress oxy hóa là gì? Nguyên nhân nào dẫn đến và làm thế nào để bảo vệ cơ thể khi tình trạng này xảy ra? Để có được câu trả lời, bạn có thể tham khảo thêm thông tin chi tiết được chia sẻ trong bài viết dưới đây!

Định nghĩa về stress oxy hóa 

Bước đầu tiên để tìm hiểu rõ về khái niệm stress oxy hóa chính là nắm chắc về hai khái niệm then chốt liên quan đó là: gốc tự do và chất chống oxy hóa. Cụ thể: 

Gốc tự do

Gốc tự do là những phân tử bất ổn định, khi tăng số lượng đột ngột, chúng sẽ liên tục tấn công các tế bào và mô, gây ra nhiều tổn hại cho sức khỏe. Sở hữu hoạt tính mạnh mẽ, gốc tự do dễ dàng tương tác với các thành phần tế bào, dẫn đến hàng loạt hậu quả:

• Rối loạn chức năng tế bào: Gốc tự do phá vỡ hoạt động bình thường của tế bào, khiến chúng không thể hoàn thành nhiệm vụ vốn có.
• Tổn thương tế bào: Gây ra sự hủy hoại trực tiếp, làm suy yếu và tiêu diệt tế bào.
• Lão hóa sớm: Thúc đẩy quá trình lão hóa tự nhiên, dẫn đến các dấu hiệu lão hóa như nếp nhăn, da chảy xệ, tóc bạc…

Chất chống oxy hóa 

Chất chống oxy hóa là những chất tự nhiên có khả năng trung hòa gốc tự do, bảo vệ tế bào khỏi tổn thương. Thông thường, cơ thể có thể tự sản sinh một lượng chất chống oxy hóa nhất định. Tuy nhiên, do tác động của tuổi tác, chế độ ăn uống, lối sống và môi trường, lượng chất chống oxy hóa này có thể suy giảm đáng kể. Ví dụ, người bị tiểu đường có nồng độ chất chống oxy hóa thấp hơn 60-70% so với người bình thường.

Stress oxy hóa là gì?

Stress oxy hóa, hay còn gọi là căng thẳng oxy hóa, là tình trạng mất cân bằng giữa các gốc tự do và chất chống oxy hóa bên trong cơ thể. Ở mức độ vừa phải, gốc tự do đóng vai trò quan trọng trong việc chống lại vi khuẩn, virus gây hại. Tuy nhiên, khi số lượng gốc tự do gia tăng vượt quá khả năng kiểm soát của hệ thống chống oxy hóa, chúng sẽ trở thành mối nguy tiềm ẩn, tấn công các tế bào khỏe mạnh, gây tổn thương DNA, protein và lipid. Hậu quả của căng thẳng oxy hóa không chỉ giới hạn trong phạm vi tế bào mà còn ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể, dẫn đến nguy cơ mắc nhiều bệnh lý nguy hiểm như ung thư, tim mạch, lão hoá… 

Nguyên nhân hình thành stress oxy hóa 

Stress oxy hóa vốn là thủ phạm dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe. Do đó, hiểu rõ nguyên nhân là bước đầu tiên để phòng ngừa và bảo vệ bản thân khỏi căn nguyên gây lão hóa và bệnh tật này:

• Hoạt động sống: Tập luyện thể thao quá sức hay đối mặt với viêm nhiễm đều khiến cơ thể sản sinh gốc tự do – vốn dĩ đóng vai trò quan trọng trong việc chống lại vi khuẩn và bảo vệ sức khỏe. Tuy nhiên, khi lượng gốc tự do vượt quá tầm kiểm soát, nó sẽ trở thành mối nguy hại cho cơ thể.
• Môi trường ô nhiễm: Khí quyển, đặc biệt là ozon, cùng với các chất độc hại từ thuốc trừ sâu, khói thuốc lá, bức xạ và ô nhiễm môi trường là những tác nhân chính nguy hiểm, liên tục sản sinh gốc tự do, tấn công cơ thể.
• Chế độ ăn uống thiếu khoa học: Thói quen tiêu thụ nhiều thực phẩm chứa đường, chất béo bão hòa và đồ uống có cồn là nguyên nhân khiến lượng gốc tự do gia tăng đáng kể, đẩy nhanh tiến trình lão hóa và làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Tác hại của stress oxy hóa tới sức khoẻ

Mỗi tế bào trong cơ thể có thể chịu đựng ít nhất 1000 tác động từ stress oxy hóa. Khi vượt quá số lượng này, stress oxy hóa sẽ là khởi nguồn cho nhiều căn bệnh nguy hiểm như sau:

• Tác động đến hệ thần kinh: Stress oxy hóa góp phần làm suy giảm chức năng não bộ, dẫn đến các bệnh lý liên quan đến hệ thần kinh trung ương như Alzheimer, mất trí nhớ,…
• Ảnh hưởng tim mạch và các bệnh mãn tính: Quá trình lão hóa do stress oxy hóa ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tim mạch, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ, đái tháo đường, Parkinson,…
• Gây rối loạn miễn dịch và viêm nhiễm: Stress oxy hóa là nguyên nhân tiềm ẩn cho các bệnh tự miễn dịch như viêm khớp dạng thấp, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của ung thư và suy giảm thị lực do tuổi tác.
• Dấu hiệu lão hóa rõ rệt: Stress oxy hóa khiến da mất đi độ đàn hồi, xuất hiện nếp nhăn, tóc bạc và rụng nhiều.
• Nguy cơ tổn thương cơ quan: Não bộ, mạch máu, gan, thận là những cơ quan dễ bị tổn thương nhất do stress oxy hóa, dẫn đến nhiều bệnh lý nguy hiểm nếu không được kiểm soát.

Xem thêm:

Tác động của stress oxy hóa với người hay căng thẳng

Tác động của stress oxy hóa đối với phụ nữ

Tác động của stress oxy hóa với người cao tuổi

Bí quyết bảo vệ cơ thể khỏi stress oxy hóa

Nếu muốn bảo vệ sức khỏe khỏi tác hại của stress oxy hóa, việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa và thay đổi lối sống đóng vai trò vô cùng quan trọng. Dưới đây là một số bí quyết cụ thể mà bạn có thể tham khảo: 

Chế độ ăn hợp lý

Nhiều chuyên gia khuyến khích áp dụng chế độ ăn giàu chất chống oxy hóa, đặc biệt đối với những người có nguy cơ cao bị stress oxy hóa như: Người lớn tuổi; người mắc bệnh mãn tính và sử dụng nhiều loại thuốc; người có lối sống bận rộn và thường xuyên căng thẳng Chất chống oxy hóa khi này sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc chống lại gốc tự do, giúp bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ mắc bệnh tật và lão hóa.

Dưới đây là một số thực phẩm giàu chất chống oxy hóa được khuyến nghị bổ sung:

• Vitamin A: Sữa, gan động vật hoặc trứng. 
• Vitamin C: Hầu hết các loại trái cây và rau quả, đặc biệt là quả mọng, cam, ớt chuông.
• Vitamin E: Các loại hạt, hạt hướng dương, dầu thực vật, rau lá xanh.
• Beta-carotene: Trái cây và rau quả có màu sắc rực rỡ như cà rốt, đậu Hà Lan, rau bina, xoài.
• ….

>> Xem thêm: Chế độ ăn uống chống oxy hóa

Thiết lập chế độ sinh hoạt tích cực

Bên cạnh ăn uống thì việc thay đổi lối sống tích cực cũng là chìa khóa để giảm thiểu stress oxy hóa, thủ phạm chính gây ra nhiều bệnh nguy hiểm:

• Tập thể dục thường xuyên, vừa sức giúp nâng cao khả năng chống oxy hóa tự nhiên của cơ thể, giảm thiểu tác hại của stress oxy hóa. Nghiên cứu cho thấy tập luyện đều đặn có thể kéo dài tuổi thọ, làm chậm quá trình lão hóa và giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư, tim mạch.
• Tránh xa khói thuốc chứa nhiều hóa chất độc hại ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, bất kể là hút chủ động hay thụ động.
• Cẩn thận khi sử dụng hóa chất tẩy rửa, thuốc trừ sâu và hạn chế phơi nhiễm bức xạ không cần thiết.
• Ưu tiên sử dụng phương tiện giao thông công cộng hoặc đi chung xe để giảm thiểu ô nhiễm môi trường – nguyên nhân chính tạo ra gốc tự do.
• Thoa kem chống nắng đều đặn hàng ngày để bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV.
• Giảm tiêu thụ những thức uống có cồn như rượu, bia.
• Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng cho tất cả các hệ thống trong cơ thể, bao gồm chức năng não bộ, sản xuất hormone, chống oxy hóa và cân bằng gốc tự do.

Mặc dù không thể hoàn toàn loại bỏ các yếu tố sản sinh gốc tự do, việc áp dụng lối sống lành mạnh, tích cực kết hợp chế độ ăn uống khoa học sẽ giúp bạn tăng cường chất chống oxy hóa, giảm thiểu stress oxy hóa hiệu quả, góp phần bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Tạo thói quen sử dụng các chất chống oxy hoá

Y học cổ truyền Ba Tư từ lâu đã đã phát triển các loại trà thảo dược kết hợp các thảo mộc quý giá như nhụy hoa nghệ tây, atiso đỏ, kinh giới…. Nổi bật trong số đó là Satureja Khuzestania, một loại thảo mộc vùng Tây Nam Ba Tư, chứa các hoạt chất chống oxy hóa mạnh mẽ như carvacrol, thymol, terpineol và polyphenol. Cho tới nay đã có không ít những nghiên cứu khoa học đã chứng minh hiệu quả của Satureja Khuzestanica trong việc tăng cường khả năng chống oxy hóa, đặc biệt ở những người có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường, huyết áp, cholesterol cao.

Điển hình nhất phải nhắc đến đó là Nghiên cứu của Trung tâm Nghiên cứu khoa Dược phẩm tại Đại học Khoa học y tế Tehran & Ủy ban lựa chọn thuốc của Iran đã chỉ ra rằng Satureja Khuzestanica giúp: Giảm cholesterol toàn phần và LDL (cholesterol xấu); tăng cholesterol HDL (cholesterol tốt); tăng cường khả năng chống oxy hóa của cơ thể trung bình 44%… Do đó, chuyên gia đã khuyến cáo có thể đều đặn sử dụng Satureja Khuzestanica với liều dùng 1-2g mỗi ngày, trong 2-4 tuần để hỗ trợ khả năng chống oxy hóa của cơ thể một cách lâu dài.

Hiện tại, nếu muốn sử dụng loại thảo mộc vùng Tây Nam Ba Tư này, bạn có thể tìm tới dược trà Saturex. Đây chính là sự kết hợp hoàn hảo giữa Satureja Khuzestanica và trà đen chất lượng cao. Việc sử dụng Saturex thường xuyên giúp bạn:

• Tăng cường hệ miễn dịch
• Hỗ trợ sức khỏe tim mạch
• Bảo vệ gan
• Chống lão hóa
• Giảm nguy cơ mắc bệnh mãn tính

>> Xem thêm: Các loại đồ uống có chất chống oxy hoá

Stress oxy hóa là một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn nhiều nguy cơ, ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của cơ thể. Do đó, để bảo vệ sức khỏe và ngăn ngừa bệnh, bạn cần đảm bảo duy trì cân bằng giữa các gốc tự do và chất chống oxy hóa trong cơ thể. Điều này có thể thực hiện bằng cách chủ động xây dựng lối sống lành mạnh, kết hợp chế độ dinh dưỡng cân bằng, giàu chất chống oxy hóa cùng thói quen tập luyện thể dục thể thao đều đặn. Bên cạnh đó, bạn cũng cần thăm khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời các vấn đề liên quan đến stress oxy hóa, góp phần bảo vệ sức khỏe một cách toàn diện.