Sức khỏe con người đang phải đối mặt với hai thách thức lớn: béo phì và suy dinh dưỡng. Hai vấn đề tưởng chừng như đối lập nhau này lại đang ngày càng gia tăng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến một bộ phận không nhỏ dân số. Đáng báo động hơn, béo phì và suy dinh dưỡng còn được xem như yếu tố nguy cơ tiềm ẩn, âm thầm gia tăng khả năng mắc bệnh trĩ hoặc khiến tình trạng bệnh trở nên trầm trọng hơn ở những người đã mắc phải.

Béo phì và nguy cơ mắc bệnh trĩ

Béo phì, hay còn gọi là thừa cân, là tình trạng cơ thể tích tụ quá nhiều mỡ thừa. Do chưa có phương pháp đo trực tiếp lượng mỡ trong cơ thể, việc đánh giá béo phì thường dựa trên chỉ số khối cơ thể (BMI) hoặc chu vi vòng eo. Theo đó, người châu Á có chỉ số BMI từ 25 trở lên được xem là béo phì. Nguyên nhân gốc rễ của béo phì là sự mất cân bằng giữa lượng calo nạp vào và calo tiêu hao mỗi ngày. Chế độ ăn nhiều thực phẩm giàu năng lượng, chất béo và đường, cùng lối sống ít vận động, lười tập thể dục khiến lượng calo dư thừa tích tụ dưới da, dẫn đến béo phì.

Béo phì không chỉ đơn thuần là vấn đề cân nặng mà còn tiềm ẩn nguy cơ cao cho bệnh trĩ. Lượng mỡ thừa tích tụ trong vùng bụng gia tăng áp lực lên các mạch máu ở trực tràng, vốn là yếu tố thuận lợi cho bệnh trĩ phát triển. Hơn nữa, thói quen ít vận động, ví dụ như ngồi nhiều giờ liền mỗi ngày, khiến máu ứ đọng ở vùng hậu môn, dễ dẫn đến hình thành búi trĩ. Thêm vào đó, chế độ ăn uống thiếu khoa học, thiếu chất xơ dẫn đến táo bón, rặn mạnh khi đi vệ sinh, làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch hậu môn, là nguyên nhân gây bệnh trĩ.

>> Xem thêm: Trĩ có mấy loại? Phân loại các cấp độ trĩ

Suy dinh dưỡng và nguy cơ mắc bệnh trĩ

Suy dinh dưỡng là tình trạng cơ thể không được cung cấp đầy đủ các dưỡng chất thiết yếu như calo, protein, vitamin và khoáng chất. Nạn nhân của suy dinh dưỡng thường có thể trạng thấp bé, còi cọc, nhẹ cân hơn so với người cùng giới tính và lứa tuổi theo tiêu chuẩn sức khỏe. Tình trạng này phổ biến ở các quốc gia nghèo, đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Nguyên nhân dẫn đến suy dinh dưỡng đa dạng và phức tạp, bao gồm:

• Thiếu hụt nguồn lương thực: Khi không được tiếp cận đầy đủ với nguồn thực phẩm, cơ thể sẽ thiếu hụt dinh dưỡng trầm trọng.
• Rối loạn hấp thu: Các vấn đề tiêu hóa như bệnh Celiac, Crohn, hại khuẩn đường ruột, bệnh dạ dày, giun sán,… cản trở sự hấp thụ những chất dinh dưỡng của cơ thể.
• Rối loạn tâm thần: Bệnh thần kinh, trầm cảm ảnh hưởng đến tâm lý và hành vi ăn uống, dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng.
• Lạm dụng chất kích thích: Rượu bia ảnh hưởng đến quá trình hấp thu calo, protein và các dưỡng chất khác.
• Ở trẻ em: Thiếu sữa mẹ, sức đề kháng yếu, sử dụng nhiều thuốc kháng sinh, mắc bệnh đường ruột, hô hấp, biếng ăn tâm lý,… cũng là những nguyên nhân có thể dẫn đến suy dinh dưỡng.

Suy dinh dưỡng không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể mà còn là yếu tố nguy cơ cao dẫn đến bệnh trĩ. Khi cơ thể suy yếu, hệ thống dây chằng cũng trở nên yếu ớt, dễ hình thành các búi trĩ do áp lực lên trực tràng. Ngoài ra, suy dinh dưỡng cũng có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng hơn. Nhiễm trùng ở khu vực hậu môn trực tràng có thể dẫn đến viêm và sưng, góp phần hình thành hoặc làm nặng hơn tình trạng bệnh trĩ. Đặc biệt, khi bị suy dinh dưỡng, cơ thể cũng sẽ thiếu đi một số vitamin và khoáng chất, như vitamin B, C và K, có vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe hệ tiêu hóa và ngăn ngừa táo bón – một trong những nguyên nhân chính gây ra bệnh trĩ. 

Giải pháp phòng ngừa bệnh trĩ cho người béo phì và suy dinh dưỡng

Bệnh trĩ là căn bệnh phổ biến gây ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của nhiều người. Đặc biệt, người béo phì và suy dinh dưỡng có nguy cơ cao mắc bệnh trĩ do những ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tiêu hóa và tuần hoàn máu. Việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa phù hợp cho từng nhóm đối tượng này đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh và nâng cao sức khỏe.

Đối với người béo phì 

Có một điểm chung thú vị là những phương pháp phòng ngừa béo phì hiệu quả nhất cũng chính là chìa khóa để ngăn ngừa bệnh trĩ. Để tránh táo bón và giảm nguy cơ biến chứng bệnh trĩ ở người béo phì, hãy áp dụng những bí quyết sau:

Chế độ ăn lành mạnh

Chế độ ăn uống giữ vai trò không thể thay thế trong việc kiểm soát cân nặng. Để giảm béo hiệu quả, bạn cần hạn chế chất béo, đặc biệt là chất béo có nhiều trong mỡ động vật, bơ, dầu dừa và phô mai. Bên cạnh đó, bạn cần giảm cholesterol bằng cách hạn chế nội tạng động vật và lòng đỏ trứng. Thay vào đó, bạn nên ưu tiên các thực phẩm tươi như trái cây, rau xanh và ngũ cốc giàu chất xơ. Để kiểm soát cơn đói hiệu quả, bạn nên chia nhỏ bữa ăn và bắt đầu ngày mới với bữa sáng đầy đủ dưỡng chất. Một chế độ ăn khoa học thường bao gồm 3 bữa chính và 2 bữa phụ mỗi ngày. Ngoài ra, bạn đừng quên rằng không có loại thực phẩm nào cung cấp đầy đủ dưỡng chất cần thiết, vì vậy hãy đa dạng thực đơn của mình. Cuối cùng, bạn cũng cần luôn kiểm soát hành vi ăn uống của mình bằng cách lên kế hoạch ăn uống khoa học.

Uống nhiều nước

Nước đóng là một yếu tố thiết yếu cho mọi hoạt động của cơ thể. Uống đủ nước mỗi ngày không chỉ giúp thanh lọc cơ thể, loại bỏ độc tố mà còn hỗ trợ quá trình giảm cân hiệu quả. Theo nghiên cứu, những người uống hơn 4 cốc nước mỗi ngày có thể giảm thêm 1 kg so với những người uống ít hơn. Lý do là vì nước giúp tạo cảm giác no lâu, hạn chế cảm giác thèm ăn, từ đó giúp bạn kiểm soát lượng calo nạp vào cơ thể. Ngoài ra, nước còn giúp tăng cường trao đổi chất, đốt cháy calo hiệu quả hơn, hỗ trợ quá trình chuyển hóa chất béo thành năng lượng. Uống đủ nước cũng giúp cơ thể đào thải độc tố tốt hơn, mang lại làn da mịn màng, tươi sáng.

Tập thể dục đều đặn

Cơ thể chúng ta luôn đốt cháy calo, ngay cả khi đang ngồi hoặc ngủ. Tuy nhiên, lượng calo tiêu hao sẽ tăng lên đáng kể khi bạn vận động. Để giảm 0,5kg chất béo, bạn cần đốt cháy 3.500 calo. Bắt đầu tập luyện với những hoạt động đơn giản như đi bộ nhanh, bơi lội, leo cầu thang… là cách tuyệt vời để tăng cường trao đổi chất. Việc làm vườn, dọn dẹp nhà cửa hay dắt chó đi dạo cũng góp phần tiêu hao năng lượng hiệu quả. Theo khuyến nghị của CDC – Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ, mỗi ngày dành 60-90 phút cho các hoạt động thể chất cường độ vừa phải là lý tưởng cho việc giảm cân. Tuy nhiên, nếu bạn gặp vấn đề sức khỏe hoặc hạn chế về khả năng vận động, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu tập luyện. Đối với những người mới tập, bạn cần khởi động kỹ và tập luyện từ từ với các bài tập nhẹ nhàng để tránh gây nguy hiểm cho sức khỏe.

Đối với người suy dinh dưỡng

So với trẻ em, việc điều trị suy dinh dưỡng ở người trưởng thành dễ dàng hơn do họ có khả năng tự ý thức và điều chỉnh bản thân. Chỉ cần kiên trì áp dụng lối sống lành mạnh và chế độ ăn uống khoa học, bạn hoàn toàn có thể thoát khỏi tình trạng suy dinh dưỡng:

• Lựa chọn thực phẩm giàu dinh dưỡng: Thực phẩm lý tưởng cho người suy dinh dưỡng là các loại thịt nạc và ngũ cốc giàu đạm và chất béo. Bên cạnh đó, bạn nên bổ sung thêm vitamin và chất xơ để kích thích hệ tiêu hóa thông qua rau xanh và trái cây tươi. Hạn chế ăn đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ như mì ăn liền, đồ chiên rán…
• Tăng cường ăn vặt: Ngoài các bữa chính, bạn có thể chuẩn bị thêm các món ăn nhẹ dễ mang theo như bánh, sữa chua, sữa tươi, hoa quả… để có thể bổ sung thêm các bữa ăn phụ, giúp cơ thể nạp thêm năng lượng.
• Sử dụng thực phẩm chức năng: Bạn có thể tham khảo việc sử dụng các sản phẩm hỗ trợ dinh dưỡng phù hợp để phục hồi sức khỏe nhanh hơn, nên ưu tiên các loại sữa dinh dưỡng, vitamin tổng hợp và tuyệt đối không nên sử dụng thuốc tăng cân. Ngoài ra, bạn cũng có thể tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
• Tập thể dục: Tập luyện thể thao thường xuyên sẽ giúp bạn tiêu hao năng lượng, kích thích cơ thể cần nạp thêm dinh dưỡng, do đó cải thiện cảm giác thèm ăn và ăn uống tốt hơn.

Béo phì và suy dinh dưỡng đều là những yếu tố nguy cơ tiềm ẩn dẫn đến bệnh trĩ. Do đó, việc duy trì cân nặng hợp lý và chế độ ăn uống cân bằng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và hỗ trợ điều trị bệnh trĩ hiệu quả. Bên cạnh việc chú trọng chế độ dinh dưỡng, lối sống lành mạnh với việc tập thể dục thường xuyên, hạn chế thức khuya, căng thẳng cũng góp phần đáng kể trong việc giảm nguy cơ mắc bệnh trĩ và nâng cao sức khỏe tổng thể. Nếu đang gặp bất kỳ vấn đề nào liên quan đến bệnh trĩ, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và điều trị phù hợp. Việc phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.