Bạn có biết rối loạn chuyển hóa sẽ làm tăng khả năng mắc phải nhiều bệnh lý mạn tính nhưng hoàn toàn ngăn chặn hoặc đảo ngược được nhờ vào việc thay đổi lối sống, kiểm soát cân nặng và stress oxy hóa không?

Rối loạn chuyển hóa thường liên quan với tình trạng thừa cân, béo phì, lười vận động và nhiều yếu tố phức tạp khác. Nguyên nhân chính gây ra sự rối loạn này được cho là do tình trạng đề kháng insulin – một loại hormone do tuyến tụy tiết ra giúp điều hòa lượng đường trong máu. Tình trạng kháng insulin khiến cho các tế bào cơ, mỡ và gan không sử dụng được insulin, không hấp thụ được glucose từ máu. Kết quả bạn có thể bị tăng đường huyết và tăng insulin máu. Điều này góp phần gây ra một số bệnh lý như bệnh tim, đái tháo đường type 2, gan nhiễm mỡ, đột quỵ…

Bệnh rối loạn chuyển hóa là gì? Biểu hiện của rối loạn chuyển hóa

Rối loạn chuyển hóa là một hội chứng gồm nhiều vấn đề xảy ra cùng lúc làm tăng nguy cơ mắc phải các bệnh lý như bệnh tim, đột quỵ, đái tháo đường type 2. Các vấn đề sức khỏe gặp phải bao gồm tăng huyết áp, tăng đường huyết, dư thừa mỡ cơ thể tập trung ở vùng bụng, nồng độ triglycerid và cholesterol bất thường.

Tuy nhiên, nếu bạn đang có một trong những vấn đề trên không đồng nghĩa với việc đang bị rối loạn chuyển hóa. Điều đó chỉ cho thấy bạn có nguy cơ cao hơn để phát triển thành các bệnh lý nghiêm trọng.

Bạn sẽ được cho là thuộc hội chứng rối loạn chuyển hóa khi có ít nhất 3 trong số các tiêu chí sau:

• Thừa cân ở bụng: xác định bằng số đo vòng eo với nam giới lớn hơn 101cm và nữ giới lớn hơn 89cm.
• Tăng triglycerid máu: khi nồng độ triglycerid ≥ 150mg/dL.
• Cholesterol HDL thấp: khi nồng độ cholesterol HDL < 40mg/dL ở nam hoặc < 50mg/dL ở nữ.
• Tăng đường huyết: khi mức đường huyết lúc đói từ 100mg/dL trở lên. Nếu đường huyết ở mức 100 – 125mg/dL thì thuộc nhóm tiền đái tháo đường, nồng độ đường huyết > 125mg/dL là bị đái tháo đường type 2.
• Huyết áp cao: giá trị huyết áp tâm thu ≥ 130mmHg và/ hoặc huyết áp tâm trương ≥ 85mmHg.

Thông thường, hội chứng rối loạn chuyển hóa không biểu hiện ra các triệu chứng rõ ràng, còn tùy thuộc vào vấn đề sức khỏe nào đang xảy ra. Ví dụ, khi nồng độ triglycerid cao và cholesterol HDL thấp, huyết áp cao thường không gây ra triệu chứng lâm sàng nào để nhận biết, bác sĩ chỉ phát hiện thông qua thăm khám, xét nghiệm y khoa. Nếu đường huyết tăng cao, bạn có thể xuất hiện các dấu hiệu và triệu chứng của đái tháo đường như khát nước, tiểu nhiều, mệt mỏi, mờ mắt.

Cách quản lý và điều trị rối loạn chuyển hóa

Các vấn đề trong rối loạn chuyển hóa có thể đảo ngược về trạng thái bình thường nhờ vào thay đổi lối sống và sử dụng thuốc (nếu cần thiết).

Thay đổi lối sống 

Thay đổi lối sống là việc làm vô cùng quan trọng để giúp kiểm soát, quản lý các vấn đề của rối loạn chuyển hóa, phòng ngừa các bệnh liên quan. Bạn cần:

• Tập luyện thể dục thường xuyên. Vận động thể chất giúp chống lại tình trạng đề kháng insulin, tăng cường sức khỏe tim mạch và góp phần giảm cân, đốt cháy mỡ thừa trong cơ thể.
• Giảm cân hoặc duy trì cân nặng khỏe mạnh. Một nghiên cứu nhận thấy giảm bớt 7% cân nặng dư thừa có thể giảm thiểu 58% nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2, một bệnh liên quan đến rối loạn chuyển hóa.
• Chế độ ăn uống lành mạnh. Bạn không nên ăn quá nhiều thực phẩm cung cấp carbohydrate để tránh kích thích sản xuất quá mức insulin. Chế độ ăn cần ít chất béo, hạn chế đường, thịt đỏ và tinh bột tinh chế. Thay vào đó, hãy tăng cường các loại rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, cá và thịt gia cầm (ưu tiên thịt nạc).
• Nâng cao chất lượng giấc ngủ. Thiếu ngủ và các rối loạn giấc ngủ (như chứng ngưng thở khi ngủ) có thể khiến hội chứng rối loạn chuyển hóa trở nên nghiêm trọng hơn hoặc góp phần gây ra các rối loạn này. Hãy cố gắng tạo những thói quen tốt khi ngủ, ngủ đủ giấc. Nếu bạn gặp phải những vấn đề khó giải quyết, hãy tìm gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị.
• Bỏ hút thuốc lá. Hút thuốc có thể làm giảm nồng độ cholesterol HDL và gây tăng huyết áp. Ngoài ra, thuốc lá cũng làm tổn hại đến mạch máu, tăng khả năng mắc bệnh động mạch vành. Hãy tìm cách giảm dần số lần hút thuốc và bỏ hoàn toàn thuốc lá để bảo vệ sức khỏe.
• Kiểm soát căng thẳng. Nồng độ hormone căng thẳng cortisol tăng cao trong thời gian dài có thể làm tăng triglyceride, tăng đường huyết và huyết áp. Bạn nên thử các biện pháp giúp kiểm soát căng thẳng, tạo trạng thái thư giãn như tập yoga, thiền, tập thở…

Sử dụng thuốc/ liệu pháp điều trị

Với những vấn đề rối loạn chuyển hóa có khả năng phát triển thành bệnh được phát hiện khi thăm khám, bác sĩ sẽ khuyến cáo dùng một số loại thuốc hoặc liệu pháp phù hợp để điều trị:

• Nhóm thuốc statin giúp giảm cholesterol máu.
• Thuốc điều trị tăng huyết áp phù hợp, bao gồm các nhóm thuốc lợi tiểu, ức chế ACE, chẹn kênh canxi.
• Thuốc điều trị đái tháo đường đường uống như metformin, biguanide.
• Liệu pháp điều trị rối loạn giấc ngủ.
• Liệu pháp tâm lý để kiểm soát căng thẳng, thay đổi nhận thức để kiểm soát hành vi, lối sống.

Kiểm soát cân nặng, giảm rối loạn chuyển hóa nhờ trà thảo dược

Việc kiểm soát cân nặng, duy trì được mức trọng lượng khỏe mạnh, cân đối là vô cùng quan trọng với sức khỏe tổng thể, giúp ngăn ngừa được nhiều vấn đề bệnh lý. Để cân nặng ổn định, bạn cần cân bằng được giữa năng lượng nạp vào (thông qua chế độ ăn uống) với năng lượng tiêu hao (những hoạt động của cơ thể như trao đổi chất, thở, tiêu hóa, vận động). Nếu muốn giảm cân, bạn cần giảm năng lượng nạp vào và/ hoặc tăng năng lượng tiêu hao.

Chế độ ăn uống tác động chính đến nguồn năng lượng nạp vào, không những thế một số thức uống còn giúp thúc đẩy quá trình chuyển hóa, trao đổi chất giúp ích cho quá trình giảm cân. Ví dụ, uống trà đen đã cho thấy hiệu quả tích cực trong việc giảm cân được thí nghiệm trên mô hình chuột. Các chất chống oxy hóa polyphenol trong trà đen giúp ngăn chặn béo phì theo các cơ chế sau:

• Ức chế quá trình tiêu hóa, hấp thu và tiêu thụ lipid, saccharide, làm giảm lượng calo nạp vào.
• Thúc đẩy quá trình chuyển hóa lipid bằng cách kích hoạt enzyme protein kinase hoạt hóa AMP để giảm quá trình tăng sinh mỡ và tăng cường phân giải mỡ, giảm tích tụ mỡ.
• Giảm stress oxy hóa, ngăn chặn quá trình bệnh sinh của béo phì và các bệnh lý liên quan đến béo phì.

Bên cạnh đó, kết hợp trà cùng thảo dược sẽ giúp tăng mạnh tác dụng giảm cân, kiểm soát cân nặng tốt hơn khi bổ sung thêm nhiều hợp chất hóa thực vật có hoạt tính sinh học tuyệt vời. Đặc biệt, các loài thảo dược Satureja thường dùng trong y học cổ truyển Ba Tư với thành phần chứa rất nhiều hợp chất chống oxy hóa gồm carvacrol, thymol, các flavonoid và axit phenolic đem đến nhiều tác dụng, như:

• Kiểm soát lipid máu
• Làm giảm glucose máu
• Ức chế quá trình peroxy hóa lipid

Từ đó, thảo dược Satureja cho thấy tác dụng tiềm năng để phòng ngừa các bệnh rối loạn chuyển hóa. Tinh dầu Satureja còn có thể làm chậm thời gian làm rỗng dạ dày, dẫn đến kéo dài quá trình tiêu hóa và giảm cảm giác đói, góp phần kiểm soát cân nặng tốt hơn.

Một nghiên cứu khác còn phát hiện các axit béo trong cây Satureja “lành mạnh” hơn các loại dầu thực vật thông thường, thể hiện được khả năng chống oxy hóa mạnh, chống viêm, kháng hoạt động của enzyme lipase và amylase. Axit béo omega-3 đa không bão hòa trong Satureja có thể được dùng cho các sản phẩm kết hợp với liệu pháp ăn kiêng để điều trị béo phì, đái tháo đường và stress oxy hóa.

Hiện nay, dược trà Saturex là sản phẩm phối hợp 100% nguyên liệu thiên nhiên từ trà đen cùng thảo dược Satureja khuzestanica đạt chuẩn thuốc y học cổ truyền Ba Tư. Sản phẩm giúp tăng cường khả năng chống oxy hóa cho cơ thể, phòng ngừa hoặc hỗ trợ điều trị nhiều vấn đề bệnh lý liên quan đến stress oxy hóa, rối loạn chuyển hóa và giúp kiểm soát cân nặng hiệu quả, phù hợp cho người béo phì.

Nguồn tham khảo

1. Metabolic Syndrome https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/10783-metabolic-syndrome Ngày truy cập 18/9/2024
2. Metabolic syndrome https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/metabolic-syndrome/symptoms-causes/syc-20351916 Ngày truy cập 18/9/2024
3. Maintain a Healthy Weight https://www.nhlbi.nih.gov/health/educational/lose_wt/index.htm Ngày truy cập 18/9/2024
4. Mechanisms of Body Weight Reduction by Black Tea Polyphenols https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6273558/ Ngày truy cập 18/9/2024
5. A Review of the Benefits of Satureja Species on Metabolic Syndrome and Their Possible Mechanisms of Action https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/2156587214564188?url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori:rid:crossref.org&rfr_dat=cr_pub%20%200pubmed Ngày truy cập 18/9/2024
6. Antioxidant, anti-amylase, anti-lipase, and efficiency of Satureja fatty acid on the anti-inflammatory parameters in lipopolysaccharide-stimulated macrophage through Nrf2/NF-kB/NADH oxidase pathway https://www.nature.com/articles/s41598-024-63205-6 Ngày truy cập 18/9/2024