Bạn có biết, uống trà thảo dược hàng ngày sẽ giúp cung cấp một lượng chất chống oxy hóa dồi dào cho cơ thể và mang lại những lợi ích sức khỏe tuyệt vời. Nhờ vào hoạt tính chống oxy hóa cao mà trà thảo dược, chẳng hạn như trà đen cùng thảo dược Satureja khuzestanica, giúp giảm thiểu nhiều tác hại từ các gốc tự do.

Khi phân tử oxygen tham gia vào quá trình chuyển hóa (quá trình oxy hóa) sẽ tạo ra các phân tử không ổn định được gọi là gốc tự do. Bình thường, cơ thể có thể tự đối phó với một số gốc tự do nhờ vào các chất chống oxy hóa. Tuy nhiên, khi có sự mất cân bằng giữa hai “thế lực” này, tức là có quá nhiều gốc tự do nhưng không đủ chất chống oxy hóa để trung hòa sẽ dẫn đến tình trạng stress oxy hóa.

Nhiều nhà nghiên cứu tin rằng stress oxy hóa đóng vai trò khởi phát của rất nhiều bệnh lý mạn tính và thoái hóa, bao gồm bệnh tim mạch, bệnh thận, thần kinh, hô hấp, viêm khớp dạng thấp, kể cả ung thư. Một cách giúp giảm stress oxy hóa hiệu quả chính là bổ sung các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, chẳng hạn như các loại trái cây, rau củ hay những thức uống kết hợp giữa trà đen và thảo dược như Satureja khuzestanica.

Chất chống oxy hóa là gì? Các chất chống oxy hóa thường thấy trong trà thảo dược

Chất chống oxy hóa là tên gọi chung cho một nhóm nhiều loại hợp chất có khả năng trung hòa gốc tự do và các nhóm oxygen hoạt động (ROS) trong tế bào. Về cơ bản, các chất chống oxy hóa được chia thành hai nhóm là tổng hợp và tự nhiên. Ngoài ra, dựa theo nguồn gốc có thể chia thành nội sinh và ngoại sinh. Việc bổ sung thực phẩm giàu chất chống oxy hóa vào chế độ ăn uống sẽ cung cấp các chất chống oxy hóa tự nhiên ngoại sinh, chủ yếu có nguồn gốc từ thực vật. Hoạt tính của các chất này rất đa dạng tùy thuộc vào loài thực vật, tính đa dạng sinh học, phương pháp chiết xuất/ chế biến và điều kiện trồng trọt.

Các nhóm chất chống oxy hóa tự nhiên nổi trội nhất thường thấy trong các loài thực vật có thể kể đến như vitamin E, vitamin C, flavonoid, carotenoid, axit phenolic, polyphenol,… Thực tế, mỗi chất chống oxy hóa sẽ hoạt động khác nhau và việc bổ sung đa dạng các chất này qua đồ ăn, thức uống hàng ngày sẽ giúp bạn nhận được nhiều lợi ích sức khỏe từ việc chống lại các tổn hại do gốc tự do gây ra, ngăn ngừa sự phát triển của nhiều bệnh lý mạn tính.

Trà thảo dược cũng là một lựa chọn tốt để bổ sung chất chống oxy hóa cho cơ thể. Bởi vì không chỉ đơn thuần là trà, sự phối hợp thêm thảo dược có thể là dịch chiết hay các bộ phận như quả, hoa, lá, thân cành của một hoặc nhiều loài cây được hãm cùng nước nóng giúp trà thảo dược có nhiều đặc tính tốt cho sức khỏe và được dùng như một phương thuốc tự nhiên trong nhiều thế kỷ. Trà thảo dược có thể là nguồn cung cấp nhiều nhóm chất chống oxy hóa như polyphenol, flavonol, theaflavin, catechin,… Trong đó, trà đen phối hợp cùng thảo dược Satureja khuzestanica có thể xem là một bộ đôi giàu chất chống oxy hóa, mang lại nhiều lợi ích sức khỏe khi sử dụng.

Tổng quan về thảo dược Satureja khuzestanica

Satureja khuzestanica Jamzed là một loài cây thuộc họ Bạc hà (Lamiaceae) phân bố đặc hữu ở các vùng phía Nam của Iran. Cây thuộc dạng cây bụi nhỏ, thân phân nhánh cao khoảng 30cm, lá rậm, hình ovan nở rộng ở giữa và phủ đầy lông trắng. Loài cây này được sử dụng trong y học dân gian bản địa với tác dụng giảm đau, kháng khuẩn.

Tinh dầu và chiết xuất từ Satureja khuzestanica được nghiên cứu thấy có rất nhiều đặc tính sinh học, gồm kháng khuẩn, kháng nấm, chống oxy hóa, chống đái tháo đường, chống tăng mỡ máu, kháng viêm. Các hoạt tính này chủ yếu liên quan một hợp chất phenolic trong thành phần hóa thực vật của loài cây này có tên là carvacrol.

Các nghiên cứu cho thấy carvarol có hoạt tính chống oxy hóa cao và bảo vệ gan, đồng thời giúp cải thiện hoạt động của chất chống oxy hóa khác. Sự hiện diện của nhóm hydroxyl (-OH) là yếu tố chính giúp “dọn dẹp” gốc tự do (gồm gốc superoxide, nitric oxide, hydrogen peroxide). Nhờ đó, carvacrol có khả năng chống lại stress oxy hóa, ngăn cản stress gây tổn thương não, gan và thận.

5 Lợi ích của chất chống oxy hóa trong trà đen kết hợp với thảo dược Satureja khuzestanica

Nhiều nghiên cứu trên động vật đã nhận thấy những lợi ích sức khỏe từ việc sử dụng các loại trà (như trà đen, trà xanh, oolong) nhờ vào hàm lượng polyphenol cao. Các nghiên cứu trên người dù chưa có kết luận rõ ràng nhưng vẫn cho thấy triển vọng tương tự. Khi kết hợp trà đen cùng với thảo dược Satureja khuzestanica, lượng chất oxy hóa được bổ sung sẽ đa dạng, dồi dào hơn và mang lại nhiều công dụng có lợi cho sức khỏe.

1. Trung hòa gốc tự do

Polyphenol, hay flavonoid, là nhóm chất chống oxy hóa chiếm phần lớn trong trà giúp kiểm soát tác hại của các gốc tự do tung hoành trong cơ thể. Gốc tự do làm thay đổi cấu trúc ADN bằng cách lấy cắp các electron, từ đó ADN bị đột biến có khả năng làm tăng cholesterol xấu LDL hoặc thay đổi lưu lượng màng tế bào, gây ra những tác động xấu đến sức khỏe.

Các polyphenol loại bỏ gốc tự do bằng cách chuyển nguyên tử hydro (H) dựa trên chuyển dịch electron, từ đó giảm tác động có hại do stress oxy hóa. Việc tiêu thụ các chất chống oxy hóa như polyphenol có liên quan đến giảm mức độ tổn hại ADN do oxy hóa của tế bào lympho. Cùng với đó, thảo dược Satureja khuzestanica được phối hợp cùng cũng có khả năng chống oxy hóa, nổi bật với hợp chất carvacrol có tính axit yếu tạo điều kiện cho đi electron để giúp các gốc tự do ổn định hơn.

2. Chống lão hóa

Lão hóa là quá trình tích lũy dần những thay đổi bất lợi khác nhau trong các tế bào và mô theo thời gian, dẫn đến tăng nguy cơ mắc phải bệnh tật và tử vong. Giả thuyết về gốc tự do/ stress oxy hóa là một trong những giả thuyết được chấp nhận nhiều nhất để giải thích về cơ chế lão hóa. Qua đó, các nhà nghiên cứu nhận thấy bổ sung thực phẩm giàu chất chống oxy hóa có hiệu quả trong việc làm giảm tác động có hại của lão hóa.

Một nghiên cứu đã chứng minh hợp chất catechin trong trà có hoạt tính chống lão hóa mạnh và việc uống trà xanh có thể làm chậm quá trình này. Ngoài ra, các polyphenol cũng giúp cải thiện các tác động bất lợi của quá trình lão hóa lên hệ thần kinh hoặc não bộ.

3. Ngăn ngừa bệnh mạn tính

Một số nghiên cứu đã chứng minh việc bổ sung polyphenol làm hạn chế tỷ lệ mắc bệnh tim mạch vành. Hợp chất này đã ức chế mạnh quá trình oxy hóa cholesterol LDL – một cơ chế chính trong quá trình phát xơ vữa động mạch. Bên cạnh đó, polyphenol còn ngăn ngừa bệnh tim mạch nhờ vào tác dụng chống oxy hóa, chống kết tập tiểu cầu, chống viêm cũng như tăng cholesterol tốt HDL và cải thiện chức năng nội mô.

Nhiều nghiên cứu cũng cho thấy tác dụng phòng ngừa bệnh đái tháo đường của polyphenol và catechin trong trà. Polyphenol ảnh hưởng tích cực đến đường huyết thông qua nhiều cơ chế khác nhau, bao gồm ức chế hấp thu glucose trong ruột hoặc quá trình hấp thu glucose ở các mô ngoại vi.

Hợp chất chống oxy hóa polyphenol còn cho thấy tác dụng ngăn ngừa một số bệnh lý khác như hen suyễn, bệnh lý thoái hóa thần kinh như Alzheimer, ung thư.

4. Giảm viêm kéo dài

Stress oxy hóa và phản ứng viêm có liên quan đến nhau. Các bằng chứng khoa học cho thấy stress oxy hóa góp phần gây ra những bệnh lý viêm mạn tính. Và các polyphenol có thể phát huy tác dụng chống viêm đáng kể thông qua khả năng “dọn dẹp” gốc tự do, điều hòa các hoạt động trong tế bào viêm và điều phối hoạt động các enzyme tham gia vào quá trình chuyển hóa tạo ra những chất gây viêm hoặc tiền viêm.

Chiết xuất từ Satureja khuzestanica cũng cho thấy hoạt tính kháng viêm tương tự như indomethacin tùy vào liều lượng trên mô hình chuột. Carvacrol có hoạt tính kháng viêm, ngăn ngừa một số bệnh tiêu hóa và răng miệng bằng cách hoạt động như một chất chủ vận trên kênh canxi. Một nghiên cứu gần đây còn nhận ra carvacrol có thể là chất ức chế mạnh biểu hiện của cyclooxygenase-2 (COX-2), loại enzyme chính khởi đầu cho chuỗi phản ứng viêm trong cơ thể.

5. Tăng cường miễn dịch

Các polyphenol trong trà, đặc biệt là EGCG và ECG, có khả năng tăng cường phản ứng miễn dịch, giảm nguy cơ bị viêm và các bệnh lý liên quan đến miễn dịch. Hơn thế, stress oxy hóa không được kiểm soát sẽ dẫn đến một số bệnh lý do suy giảm miễn dịch. 

Với cấu trúc đặc biệt của hydrocarbon thơm đa vòng, polyphenol trong trà có khả năng làm giảm các gốc tự do và ngăn chặn thành phần quan trọng của tế bào bị oxy hóa. Việc bổ sung polyphenol ở trà qua chế độ ăn uống có hiệu quả trong việc cải thiện các bệnh liên quan đến miễn dịch và làm giảm stress oxy hóa. Như vậy, kết hợp trà đen cùng thảo dược Satureja khuzestanica uống hàng ngày sẽ là một cách tuyệt vời để bạn bổ sung được nhiều hợp chất chống oxy hóa từ thực vật để vừa tận hưởng được hương vị thơm ngon độc đáo, vừa có được những lợi ích sức khỏe to lớn.

Nguồn tham khảo:

1. Antioxidants https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/healthyliving/antioxidants Ngày truy cập 25/8/2024
2. Oxidative Stress https://my.clevelandclinic.org/health/articles/oxidative-stress Ngày truy cập 25/8/2024
3. The importance of antioxidants and place in today’s scientific and technological studies https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6828919/ Ngày truy cập 25/8/2024
4. Tea https://nutritionsource.hsph.harvard.edu/food-features/tea/ Ngày truy cập 25/8/2024
5. Plant polyphenols as dietary antioxidants in human health and disease https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2835915/ Ngày truy cập 25/8/2024
6. The Immunomodulatory and Anti-Inflammatory Role of Polyphenols https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6266803/ Ngày truy cập 25/8/2024
7. Antioxidants in Herbs and Spices https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK92763/ Ngày truy cập 25/8/2024
8. Effects of Satureja khuzestanica on Serum Glucose, Lipids and Markers of Oxidative Stress in Patients with Type 2 Diabetes Mellitus: A Double-Blind Randomized Controlled Trial https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2892343/ Ngày truy cập 29/8/2024
9. Variation in antibacterial activity of different ecotypes of Satureja khuzestanica Jamzad, as an Iranian endemic plant https://nopr.niscpr.res.in/bitstream/123456789/22189/1/IJTK%2012%284%29%20623-629.pdf Ngày truy cập 29/8/2024
10. Therapeutic application of carvacrol: A comprehensive review https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9632228/ Ngày truy cập 29/8/2024
11. A Review of the Benefits of Satureja Species on Metabolic Syndrome and Their Possible Mechanisms of Action https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/2156587214564188 Ngày truy cập 29/8/2024