Bổ sung sắt khi mang thai là một việc làm cần thiết giúp thai kỳ phát triển tốt nhất. Mặc dù chỉ cần cho cơ thể với một lượng rất nhỏ nhưng chất sắt vô cùng cần thiết, không thể thiếu được và đặc biệt quan trọng với mẹ bầu. Tuy nhiên, để bổ sung sắt đúng và đủ thì không phải ai cũng hiểu rõ. Những điều cần biết về chất sắt cho mẹ bầu trong bài viết sau đây sẽ đem lại những thông tin để giúp bạn hiểu rõ hơn.

Vì sao sắt lại quan trọng đối với mẹ bầu?

Đối với người phụ nữ trong thời kỳ mang thai thì nhu cầu cơ thể về chất sắt sẽ tăng lên rất cao bởi chất sắt làm nhiệm vụ tạo máu và có tham gia vào quá trình tạo nhân tế bào. Chất sắt giúp tạo ra những tế bào mới. Đặc biệt là trong khoảng thời gian tầm 10 ngày – 16 ngày đầu khi bắt đầu thụ thai, các tế bào thần kinh của thai nhi sẽ được tạo ra hàng loạt nhờ sắt và acid folic. Vì thế nếu cơ thể người mẹ không đủ chất sắt vào thời gian này sẽ có nguy cơ lớn cho cả mẹ lẫn con. 

Chất sắt cũng đóng vai trò quan trọng của quá trình hình thành hồng cầu và cấu tạo nên enzym hệ miễn dịch, giúp tăng cường sức đề kháng của cơ thể. Thiếu chất sắt cũng là nguyên nhân gây nên sự thiếu máu hoặc mệt mỏi ở người bình thường. Nhưng với phụ nữ mang thai thì thiếu chất sắt còn có thể gây ảnh hưởng nặng nề đến sự phát triển của thai nhi.

Ngoài ra, phụ nữ khi mang thai thường cần nhiều máu hơn lúc bình thường. Vì thế, nếu mẹ bầu bị thiếu sắt sẽ khiến cho quá trình vận chuyển oxy đến cơ thể mẹ và thai nhi bị suy giảm nghiêm trọng. Thiếu sắt cũng là một nguyên nhân khiến sức đề kháng của người mẹ giảm dẫn đến việc dễ nhiễm trùng. Từ đó cũng làm tăng nguy cơ sinh non, nhiễm trùng hậu sản, chảy máu sau sinh, suy nhược cơ thể,… Và cũng dẫn đến sự suy dinh dưỡng bào thai, non nớt, nhẹ cân và ảnh hưởng đến thể chất lẫn tinh thần của đứa trẻ sau này.

Mẹ bầu cần bao nhiêu lượng chất sắt mỗi ngày?

Trước khi mang thai thì phụ nữ cần 15 mg chất sắt mỗi ngày. Đây là một lượng vi chất không nhỏ và có nhiều người thường sẽ không để ý và sẽ không đáp ứng đủ lượng sắt dành cho cơ thể theo như khuyến nghị. Còn khi mang thai, lượng sắt cần cho cơ thể người mẹ sẽ tăng gấp đôi, khoảng 30mg/ngày. Nếu như không cung cấp đủ lượng sắt cần thiết này thì người mẹ sẽ mắc chứng thiếu máu và có ảnh hưởng tới sức khỏe của thai nhi.

Theo như khuyến cáo của chuyên gia thì người phụ nữ khi bắt đầu có thai nên uống ngay viên sắt mỗi ngày và uống kéo dài tới sau khi đã sinh một tháng. Liều lượng bổ sung là 60mg sắt kèm theo acid folic 400mcg. Ngoài ra mẹ bầu cũng nên sử dụng các thực phẩm có tăng cường sắt, acid folic cho phụ nữ mang thai. Tất nhiên là tùy theo cơ địa mỗi người mỗi khác nên mẹ bầu cũng cần đi khám bác sĩ để được tư vấn cụ thể và đầy đủ hơn.

Những loại thực phẩm giúp bổ sung chất sắt

Ai cũng biết thực phẩm tươi sống luôn là nguồn dinh dưỡng để bổ sung sắt an toàn và phong phú nhất cho các mẹ bầu. Chất sắt có nhiều trong các loại thịt có màu đỏ (tim, gan, thịt gia cầm, cá,…), các loại đậu, ngũ cốc, các loại rau có lá xanh đậm,… Trong số đó thì động vật được coi là nguồn hấp thụ chất sắt tốt hơn so với thực vật. Để đảm bảo cho cơ thể có đủ sắt để tạo hồng cầu nuôi dưỡng mẹ và thai nhi, mẹ bầu cần bổ sung nhiều thực phẩm giàu sắt trong mỗi bữa ăn hằng ngày vì nhu cầu sắt lúc mang thai sẽ tăng cao hơn bình thường. Dưới đây là một số thực phẩm giàu chất sắt có thể tham khảo:

Thịt bò

Thịt bò là một loại thực phẩm khá giàu sắt và cũng rất phổ biến trong các bữa ăn gia đình. Trong đó, phần thịt nạc bò sẽ giàu sắt hơn phần thịt có lẫn gân. Đặc biệt là sắt từ động vật thì dễ hấp thụ hơn sắt từ thực vật nên mẹ bầu có thể sử dụng thịt bò vào chế độ ăn hằng ngày để đảm bảo cơ thể luôn đủ sắt.

Rau bina

Chỉ cần một nửa chén rau bina là mẹ bầu đã có thể cung cấp cho cơ thể 3,2mg sắt. Ngoài ra, rau bina này còn chứa nhiều các chất dinh dưỡng tốt cho cơ thể mẹ và tốt cho sự phát triển của thai nhi như acid folic, vitamin C, canxi, Beta-carotene,…

Chuối

Chuối là loại trái cây rất phổ biến và thông dụng. Chuối có chứa nhiều sắt và các khoáng chất cần thiết cho bà bầu. Người mẹ có thể ăn chuối mỗi ngày để cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể, đồng thời giúp giảm tình trạng táo bón thường gặp ở bà bầu.

Các loại đậu

Các loại đậu là nguồn cung cấp sắt và protein khá hợp lý. Mẹ bầu có thể ăn thay đổi các loại đậu khác nhau trong bữa ăn như đậu xanh, đậu nành, đậu Hà Lan,… Không chỉ chế biến thành các món ăn, mà các loại đậu sấy, rang cũng có thể là món ăn vặt để nhâm nhi cả ngày. Chúng sẽ vừa giúp không thấy đói, vừa cung cấp chất dinh dưỡng vượt trội.

Bí đỏ

Trái bí đỏ có chứa nhiều chất dinh dưỡng cần thiết như protein, sắt, canxi, amino acid, các loại vitamin… Nếu cơ thể mẹ bầu đang bị thiếu máu thì bổ sung bí đỏ sẽ giúp loại bỏ triệu chứng này. Khi chọn mua bí nên chọn những quả bí đỏ chín vì chúng chứa nhiều canxi, sắt, kẽm sẽ giúp bổ sung máu tốt hơn cho cơ thể.

Súp lơ xanh

Trong suốt quá trình mang thai, mẹ bầu thường được khuyên là nên ăn nhiều súp lơ xanh vì loại rau này có giá trị dinh dưỡng cao và giàu sắt, canxi, protein, vitamin A, C … rất tốt cho sức khoẻ bà bầu.

Động vật thân mềm

Các loài động vật thân mềm, sống dưới nước và có vỏ cứng như ngao, sò, ốc, trai,… rất giàu dinh dưỡng và có thể chế biến thành nhiều món ngon. Ví dụ trong 100gram nghêu thì có chứa đến 28mg sắt. Lượng sắt này là đủ cung cấp cho nhu cầu sắt trong một ngày của mẹ bầu.

Uống thuốc bổ sung sắt

Bên cạnh việc bổ sung sắt cho mẹ bầu bằng những thực phẩm giàu chất sắt trong khẩu phần ăn hằng ngày, thì có thể bổ sung thêm bằng cách uống thuốc sắt. Tùy vào tình trạng thiếu sắt của từng người mà bác sĩ sẽ kê đơn loại thuốc phù hợp. Và khi uống thuốc sắt sẽ dễ khiến mẹ bầu bị táo bón nên cần bổ sung thêm các sản phẩm giàu chất xơ để cải thiện tình trạng này.

Những loại thuốc sắt dành cho mẹ bầu

Trước khi mẹ bầu sử dụng bất kỳ loại thực phẩm chức năng, viên uống hay thuốc bổ sung sắt nào thì cũng cần có sự hướng dẫn của bác sĩ về loại thuốc sắt, hàm lượng sắt phù hợp với tình trạng mỗi người. Một số loại thuốc sắt dành cho mẹ bầu như là:

• Sắt hữu cơ (Sắt fumarate và sắt gluconate, oxalate): dễ hấp thu vì chúng được hấp thu tích cực vào máu từ ruột khi cơ thể chúng ta cần. Phần sắt được hấp thụ sẽ chuyển đến các cơ quan như tủy xương để hình thành và lưu trữ máu. Còn lượng sắt dư thừa được đào thải qua đường tiêu hóa và không lắng đọng lại trong cơ thể. 
• Sắt vô cơ (sắt sulfate) thường ở dạng sắt sunfat. Khi chúng vào cơ thể sẽ giải phóng một lượng lớn sắt, do đó làm tăng nồng độ sắt trong máu. Các tế bào ruột hấp thụ loại sắt này một cách thụ động và lượng sắt còn dư thừa sẽ lắng đọng trong đường tiêu hóa và về lâu dần sẽ gây ảnh hưởng xấu đến đường tiêu hóa, gây ra các triệu chứng như nóng rát ngực, chướng bụng, khó tiêu,…
• Fe2+ (Sắt II) là loại sắt thường được bác sĩ kê đơn vì nó có hàm lượng sắt nguyên tố cao, dễ hấp thu qua đường ruột và giá cả hợp lý. Tuy nhiên loại này sẽ gây ra nhiều tác dụng phụ như bị đầy bụng, buồn nôn, sốt, táo bón, đi ngoài phân đen,… 
• Fe3+ (Sắt III) thường ít có tác dụng phụ, tuy nhiên dạng này thường đắt tiền và hấp thu thường chậm hơn vì phải chuyển sang dạng Fe2+.
• Sắt nước: loại này thì dễ gây buồn nôn nhưng lại hấp thu tốt, ít gây ra táo bón, ít gây nóng.
• Viên sắt (uống hoặc nhai): Dễ uống, không gây buồn nôn nhưng hấp thu kém hơn so với sắt nước, có gây nóng trong nhiều hơn.

Những lưu ý cần biết khi mẹ bầu bổ sung sắt

Thuốc bổ sung sắt cho bà bầu thường sẽ có 2 dạng là sắt vô cơ (Sắt sulfat) và sắt hữu cơ (Sắt fumarate và sắt gluconate). Trong đó thì sắt hữu cơ là dạng dễ hấp thụ hơn và ít gây táo bón hơn so với sắt vô cơ. Vì thế khi mẹ bầu bổ sung sắt cần chú ý những điều sau:

• Nên uống viên sắt lúc bụng đói và có thể uống kèm với những loại nước giàu vitamin C như nước cam, nước chanh,…
• Uống thuốc sắt sau khi ăn tầm 1 tiếng – 2 tiếng để cơ thể hấp thụ sắt tốt nhất.
• Không được dùng thuốc sắt dành cho mẹ bầu cùng lúc với sữa, thuốc bổ sung canxi hay là thực phẩm giàu canxi bởi vì chất canxi sẽ làm cản trở khả năng hấp thụ sắt của cơ thể.
• Khi uống thuốc bổ sung sắt cần nhớ uống nhiều nước và ăn những loại thực phẩm giàu chất xơ để phòng ngừa táo bón. 
• Hãy nhớ chỉ nên uống thuốc bằng nước lọc, không nên uống với trà hay cà phê vì sẽ làm giảm sự hấp thụ sắt.
• Việc dùng thuốc bổ sung sắt có thể giúp mẹ bầu đảm bảo nạp đủ lượng sắt mỗi ngày. Tuy nhiên cần phải tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa. Mẹ bầu tuyệt đối không được phép tự ý mua thuốc bổ sung sắt để uống khi chưa được sự đồng ý của bác sĩ.
• Khi dùng thuốc sắt cần phải tuân thủ theo chỉ định của thầy thuốc để tránh trường hợp bổ sung sắt quá liều lượng, có thể gây ra nguy cơ một số bệnh như xơ gan, bệnh cơ tim, đái tháo đường,…