Hiểu rõ nguyên nhân bệnh đái tháo đường sẽ giúp bạn lựa chọn đúng phương hướng phòng ngừa cũng như điều trị bệnh hiệu quả từ gốc.

Đái tháo đường là một nhóm rối loạn chuyển hóa đặc trưng bởi tình trạng nồng độ đường glucose trong máu tăng cao (tăng đường huyết) và thiếu hụt sản xuất/ hoạt động của insulin trong cơ thể. Bình thường, glucose được chuyển hóa từ carbohydrate trong thực phẩm đi vào máu rồi đến các tế bào để tham gia tạo thành năng lượng cho cơ thể. Để glucose di chuyển từ máu vào bên trong tế bào sẽ cần đến một “chìa khóa” là insulin từ tuyến tụy tiết ra.

Do đó, những vấn đề xảy ra ở tuyến tụy khiến insulin không được sản xuất đủ hoặc cơ thể không thể sử dụng được insulin đúng cách sẽ khiến glucose bị tích tụ trong máu làm tăng đường huyết, gây bệnh đái tháo đường. Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu chi tiết hơn về nguyên nhân bệnh đái tháo đường ở từng phân loại và biết cách phòng ngừa hiệu quả.

Phân loại đái tháo đường và nguyên nhân bệnh đái tháo đường là gì?

Bệnh đái tháo đường được phân thành các loại chính theo nguyên nhân như sau:

• Đái tháo đường type 1: Đây là một dạng của bệnh tự miễn khi hệ miễn dịch tự tấn công và phá hủy chính các tế bào insulin trong tuyến tụy mà không rõ lý do. Khoảng 10% trường hợp mắc bệnh đái tháo đường là ở type 1. Bệnh thường được chẩn đoán từ sớm, ở độ tuổi trẻ em và thanh niên.
• Đái tháo đường type 2: Loại đái tháo đường này xảy ra khi cơ thể không tạo ra đủ insulin và/ hoặc các tế bào không phản ứng bình thường với insulin (còn gọi là kháng insulin). Đây là loại phổ biến nhất của căn bệnh này, đa số mắc phải ở người lớn. Chỉ số đường huyết thường sẽ tăng cao dần dần theo thời gian nên sẽ có giai đoạn tiền đái tháo đường trước khi đến mức chẩn đoán bị đái tháo đường type 2.
• Đái tháo đường thai kỳ: Nguyên nhân bệnh đái tháo đường phát triển trong thời gian mang thai là do nhau thai có thể tiết ra các hormone gây kháng insulin. Đái tháo đường thai kỳ thường sẽ tự khỏi sau khi sinh. Tuy nhiên, những người từng bị đái tháo đường thai kỳ sẽ có nguy cơ mắc đái tháo đường type 2 cao hơn sau này.

Tóm lại, khi cơ thể không tiết đủ insulin hoặc bị kháng insulin sẽ dẫn đến đái tháo đường, bất kể vì lý do gì gây ra. Ngoài ra, trong sự phát triển của bệnh lý đái tháo đường còn có sự góp mặt của stress oxy hóa. Sự dư thừa các gốc tự do mà không có đủ chất chống oxy hóa trung hòa sẽ tấn công vào các tế bào khỏe mạnh làm ảnh hưởng đến chức năng và cấu trúc của chúng. Các nhà nghiên cứu cho biết cơ chế bệnh sinh của hơn 50 bệnh lý có liên quan đến các gốc tự do, trong đó có đái tháo đường.

Tác hại của stress oxy hóa đối với bệnh lý đái tháo đường

Gốc tự do là một sản phẩm tự nhiên của quá trình trao đổi chất bình thường trong cơ thể. Thế nhưng, khi các gốc tự do này được sản sinh quá nhiều mà cơ thể không đủ chất chống oxy hóa để trung hòa chúng thì tình trạng stress oxy hóa sẽ xảy ra.

Sự tích lũy gốc tự do theo thời gian có thể làm hỏng các thành phần tế bào khác nhau, bao gồm protein, lipid và ADN, dẫn đến rối loạn chức năng tế bào cũng như phá vỡ các quá trình sinh lý bình thường. Những tổn thương này gây viêm và làm suy giảm chức năng của các cấu trúc tế bào quan trọng, góp phần vào nguyên nhân phát triển, tiến triển của nhiều bệnh lý, bao gồm đái tháo đường.

Stress oxy hóa góp phần gây kháng insulin – nguyên nhân chủ yếu của bệnh đái tháo đường type 2. Điều này làm suy giảm khả năng của insulin trong việc tạo điều kiện hấp thu glucose vào trong tế bào. Tác hại của stress oxy hóa còn mở rộng đến hệ thống mạch máu, góp phần gây tiến triển các biến chứng mạch máu của bệnh đái tháo đường như bệnh võng mạc đái tháo đường (nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa), bệnh thận, bệnh tim mạch. Tổn thương do stress oxy hóa cũng ảnh hưởng đến nhiều cơ quan và mô khác nhau, làm trầm trọng thêm biến chứng bệnh đái tháo đường.

Có thể nói, stress oxy hóa là yếu tố trung tâm trong sự tiến triển biến chứng bệnh đái tháo đường type 2. Các gốc tự do vừa trực tiếp gây tổn thương tế bào, vừa duy trì tình trạng viêm mạn tính dẫn đến biến chứng vi mạch (võng mạc, thận, thần kinh) và đại mạch (tim mạch). Tình trạng stress oxy hóa và viêm tạo thành một vòng luẩn quẩn khi viêm mạn tính làm tăng sản sinh gốc tự do, sau đó các gốc tự do lại kích hoạt gen tiền viêm dẫn đến viêm. Như thế, stress oxy hóa và viêm tự khuếch đại lẫn nhau, thúc đẩy bệnh đái tháo đường tiến triển nặng hơn.

Phòng ngừa, hỗ trợ điều trị bệnh đái tháo đường từ gốc rễ nguyên nhân

Nguyên nhân gây bệnh đái tháo đường type 1 được biết đến là do hệ miễn dịch tự phá hủy các tế bào tiết insulin trong tuyến tụy, khiến glucose trong máu không thể đi vào tế bào. Tuy nhiên, cụ thể vì sao hệ miễn dịch lại có phản ứng tự tấn công như vậy thì vẫn chưa được hiểu rõ. Đái tháo đường type 1 thường có tính di truyền và không có biện pháp phòng ngừa. Người bệnh sau khi được chẩn đoán cần dùng thuốc tiêm insulin suốt đời và thường xuyên theo dõi tiến triển bệnh, điều trị triệu chứng/ biến chứng.

Bệnh đái tháo đường type 2 và đái tháo đường thai kỳ có nguyên nhân liên quan đến tình trạng kháng insulin. Có nhiều yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng phát triển bệnh đái tháo đường type 2, trong đó tình trạng kháng insulin cũng như khả năng phát triển các biến chứng có liên quan đến stress oxy hóa. Do đó, việc bổ sung chất chống oxy hóa, kiểm soát stress oxy hóa sẽ góp phần phòng ngừa và điều trị biến chứng đái tháo đường hiệu quả.

Bổ sung chất chống oxy hóa thông qua chế độ ăn uống cho thấy tác dụng trong việc ngăn ngừa các bệnh mạn tính không lây nhiễm như bệnh tim mạch, đái tháo đường type 2. Các thực phẩm giàu khả năng chống oxy hóa bao gồm rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu và hạt nhờ vào các thành phần hóa thực vật như polyphenol, phytosterol, carotenoid. Bên cạnh đó, một thói quen hàng ngày cũng giúp tăng cường khả năng chống oxy hóa cho cơ thể rất tốt chính là uống trà.

Nhiều nghiên cứu đã cho thấy uống trà mỗi ngày có thể giúp ngăn ngừa bệnh đái tháo đường type 2. Trong trà đen, các polyphenol có hoạt tính sinh học cho thấy khả năng làm giảm đường huyết sau khi ăn đã thể hiện tiềm năng phòng ngừa bệnh cũng như kiểm soát đường huyết. Để bổ sung thêm các chất oxy hóa, một bài thuốc y học cổ truyền của người Ba Tư đã được ứng dụng với sự kết hợp của trà đen và thảo dược quý Satureja khuzestanica ở Iran. Bộ đôi này tạo thành dược trà Saturex có khả năng tăng 44% khả năng chống stress oxy hóa sau 4 tuần sử dụng.

Không giống như các loại trà thảo dược nhà làm, Saturex là dược trà được công nhận bởi Bộ Y tế Ba Tư và đã trải qua 20 năm nghiên cứu lâm sàng. Với cơ chế tác động đến stress oxy hóa, trung hòa các gốc tự do gây hại, dược trà Saturex giải quyết vào gốc rễ nguyên nhân của nhiều bệnh lý, bao gồm cả bệnh đái tháo đường type 2. Không chỉ giúp kiểm soát đường huyết, bạn còn nhận được nhiều tác dụng hơn thế khi sử dụng dược trà này:

• Cải thiện tim mạch: giảm huyết áp, giảm mỡ máu, ngăn ngừa xơ vữa động mạch.
• Bảo vệ gan: giảm men gan, phòng ngừa gan nhiễm mỡ.
• Kiểm soát cân nặng: hỗ trợ giảm mỡ nội tạng, nhất là ở vùng bụng.
• Giải độc cơ thể: thanh lọc, detox, đào thải các độc tố ra khỏi cơ thể.
• Điều hòa đường huyết: giảm tình trạng kháng insulin, giữ đường huyết ổn định.

Bạn chỉ cần uống 1 – 2 gói mỗi ngày sau khi ăn 30 phút như một thói quen thư giãn nhẹ nhàng là đã có thể phòng ngừa hay hỗ trợ điều trị biến chứng đái tháo đường type 2 với tác động cụ thể lên nguyên nhân gây bệnh.

Nguồn tham khảo

1. Diabetes mellitus and oxidative stress—A concise review https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5059829/ Ngày truy cập 24/11/2025
2. Oxidative Stress in Type 2 Diabetes: Impacts from Pathogenesis to Lifestyle Modifications https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10453126/ Ngày truy cập 24/11/2025
3. Symptoms & Causes of Diabetes https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/symptoms-causes Ngày truy cập 24/11/2025
4. Diabetes https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/7104-diabetes Ngày truy cập 24/11/2025
5. Diabetes https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes Ngày truy cập 24/11/2025
6. Oxidative Stress and Diabetic Complications https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/circresaha.110.223545 Ngày truy cập 24/11/2025
7. Black tea consumption improves postprandial glycemic control in normal and pre-diabetic subjects: a randomized, double-blind, placebo-controlled crossover study https://apjcn.qdu.edu.cn/26_1_9.pdf Ngày truy cập 24/11/2025
8. Effect of Black Tea Polysaccharides on Alleviating Type 2 Diabetes Mellitus by Regulating PI3K/Akt/GLUT2 Pathway https://www.mdpi.com/2304-8158/13/12/1908 Ngày truy cập 24/11/2025