Khoảng 90% người thường xuyên uống nhiều rượu bia bị gan nhiễm mỡ. Để phòng tránh tổn thương gan, cách giảm gan nhiễm mỡ tốt nhất là cắt giảm lượng cồn tiêu thụ và biết cách giải rượu bia hiệu quả trong những trường hợp uống quá mức, hạn chế tác động lên gan.

Gan nhiễm mỡ là vấn đề về gan phổ biến nhất liên quan đến rượu bia. Tình trạng “nhiễm mỡ” là phản ứng sớm nhất, phổ biến nhất của gan khi bạn uống nhiều rượu bia trong một lần nhậu hoặc uống mỗi ngày, nhiều ngày. Điều này làm tăng khả năng mắc phải các bệnh lý tiến triển hơn ở gan nếu cứ tiếp tục uống rượu bia. Do đó, bạn cần hạn chế uống rượu bia, cai nghiện đồ uống có cồn (nếu có) và biết cách giải rượu bia hiệu quả sau mỗi lần phải nhậu nhiều để tránh bị gan nhiễm mỡ.

Tại sao uống nhiều rượu bia dẫn đến gan nhiễm mỡ?

Khi gan chuyển hóa rượu bia có thể gây tích tụ mỡ ở gan, làm suy giảm chức năng gan. Khi đó, gan có khả năng bị phình to ra. Trong cơ thể, gan là nơi chuyển hóa ethanol chính theo hai con đường là nhờ enzyme alcohol dehydrogenase và cytochrome P450 2E1 (CYP 2E1). Phần lớn ethanol được chuyển hóa nhờ enzyme dehydrogenase thành acetaldehyde rồi tiếp tục bị oxy hóa thành acetate và nước, các bước này đều liên quan đến quá trình khử NAD thành NADH. Khi tỷ lệ NADH/ NAD tăng lên sẽ tác động mạnh đến quá trình chuyển hóa carbohydrate cùng lipid (mỡ).

Tổng lượng chất béo trong gan phụ thuộc vào quá trình tổng hợp axit béo và quá trình oxy hóa của nó. Cơ chế bệnh sinh của gan nhiễm mỡ do rượu dựa trên sự kết hợp của việc tăng tổng hợp glycerolipid và giảm quá trình oxy hóa axit béo trong ty thể. Bên cạnh đó, quá trình tống xuất axit béo ra khỏi gan cũng ảnh hưởng đến mức chất béo tại gan.

Tuy nhiên, sự tổn thương gan gây ra bởi gan nhiễm mỡ do rượu bia có thể phục hồi khi ngưng tiêu thụ rượu bia. Ngược lại, nếu người bị gan nhiễm mỡ vẫn không ngừng uống thức uống có cồn thì có nguy cơ tiến triển thành viêm gan hoặc xơ gan do rượu bia.

Cơ chế gây tổn thương gan của rượu bia

Thực chất cơ chế gây tổn thương gan do rượu bia vẫn còn có nhiều tranh cãi vì các tương tác xảy ra theo nhiều cách phức tạp.

Phần lớn các tổn thương tế bào trực tiếp ở những bệnh về gan do rượu bia được cho là do gốc tự do gây ra. Khi các gốc tự do được sản xuất quá mức thông qua các quá trình trao đổi chất hoặc khi khả năng chống oxy hóa bị suy yếu, gốc tự do sẽ có cơ hội tương tác để phá hủy các thành phần quan trọng của tế bào, gây chết tế bào. Quá trình peroxy hóa lipid mô tả sự tấn công của gốc tự do, phá hủy tính toàn vẹn của lớp màng ở cả bên trong lẫn xung quanh tế bào, gây tổn hại nghiêm trọng đến chức năng của tế bào. Mức độ peroxy hóa lipid có liên quan đến mức độ tổn thương gan.

Bình thường, chất chống oxy hóa sẽ là hàng phòng thủ để chống lại các gốc tự do. Thế nhưng, việc uống rượu bia thường xuyên hoặc quá mức làm giảm nồng độ các chất chống oxy hóa và khiến tế bào gan dễ bị tổn thương bởi các gốc tự do, tăng khả năng peroxy hóa lipid.

Tiếp đến, các tổn thương tiến triển do tăng phản ứng viêm ở các mô gan, kích thích các tế bào sao tăng sản xuất collagen, protein hình thành mô sẹo và trở thành xơ gan. Dù vậy, không phải tất cả những người uống nhiều rượu bia đều phát triển thành bệnh gan nghiêm trọng, một phần nguyên do có thể liên quan đến yếu tố di truyền.

Các cách giải rượu bia nhanh tại nhà, giảm nguy cơ gan nhiễm mỡ do rượu

Cách phản ứng của mỗi cơ thể với rượu không giống nhau, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như độ tuổi, giới tính, di truyền và các vấn đề sức khỏe khác. Ví dụ, phụ nữ thường có xu hướng phát triển bệnh gan nhanh hơn đàn ông dù tiêu thụ cùng một lượng rượu trong khoảng thời gian như nhau. Mức độ uống được cho là làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ do rượu bia là:

• Nam giới: uống trên 3 lon bia (khoảng 1000ml) hoặc 3 ly rượu vang (khoảng 440ml) hoặc 3 shot rượu mạnh (khoảng 133ml) mỗi ngày.
• Nữ giới: uống trên 2 lon bia (khoảng 710ml) hoặc 2 ly rượu vang (khoảng 300ml) hoặc 2 shot rượu mạnh (khoảng 90ml) mỗi ngày.
• Uống quá nhiều trong một lần được cho là uống hơn 5 lon bia hoặc 5 ly rượu vang (1 chai rượu vang) hoặc 5 shot rượu mạnh trong vòng 2 giờ đối với nam và giảm 1 đơn vị ở nữ.

Để giảm bớt những tác động say xỉn do rượu bia cũng như hạn chế tình trạng gan nhiễm mỡ sau khi sau khi uống, bạn có thể thử các cách giải rượu bia nhanh tại nhà sau.

1. Uống nhiều nước, bổ sung chất điện giải

Uống nhiều rượu bia làm tăng số lần tiểu tiện hoặc khiến bạn có các triệu chứng say xỉn như buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy khiến cơ thể bị mất nước và điện giải.

Một nghiên cứu năm 2016 cho thấy uống trà xanh, trà hoa cúc mật ong hoặc soda còn giúp thúc đẩy nhanh quá trình chuyển hóa ethanol và ngăn ngừa tổn thương gan do rượu bia gây ra khi uống quá nhiều. Tuy nhiên, một số thức uống như nước ép cam tươi hoặc nước tăng lực Red Bull lại không được khuyến cáo uống chung với rượu bia do nguy cơ gây tác dụng phụ đối với tổn thương gan do rượu bia gây ra.

2. Bổ sung thêm carbohydrate cho cơ thể

Uống nhiều rượu có thể gây hạ đường huyết, vì thế các triệu chứng say xỉn như đau đầu, mệt mỏi được cho là liên quan đến tình trạng não không có đủ nhiên liệu để hoạt động. Hơn nữa, nhiều người thường không ăn khi uống rượu bia khiến lượng đường trong máu giảm thấp.

Hãy bổ sung các nguồn thực phẩm chứa carbohydrate như bánh mì sau khi uống để đưa đường huyết trở về mức bình thường, giúp cơ thể lấy lại năng lượng.

3. Bổ sung vitamin, khoáng chất

Một nghiên cứu nhỏ được công bố trên The Journal of Clinical Medicine (Tạp chí Y học Lâm sàng) đã đánh giá chế độ ăn uống trong 24 giờ trước và sau khi uống quá nhiều rượu bia. Kết quả cho thấy những người đã bổ sung thực phẩm và đồ uống chứa nhiều kẽm, vitamin B ít gặp phải triệu chứng nôn nao, say xỉn do rượu bia.

Kẽm rất cần thiết trong quá trình chuyển hóa ethanol thành acetaldehyde. Do đó, bổ sung thêm kẽm qua thức ăn được cho là giúp chuyển hóa ethanol nhanh hơn, giúp giải rượu bia hiệu quả.

4. Sử dụng thuốc không kê đơn, trừ paracetamol

Để giảm nhanh các triệu chứng xuất hiện sau một bữa nhậu say xỉn, bạn có thể sử dụng một số thuốc NSAID không kê đơn như ibuprofen, naproxen hoặc aspirin để hết đau đầu, nhức mỏi, ê ẩm mình mẩy. Tuy nhiên, nếu bạn có vấn đề ở dạ dày thì cần chú ý khi dùng NSAID vì có thể gây kích ứng dạ dày thêm sau khi đã uống rượu bia.

Đặc biệt, bạn không được uống các sản phẩm chứa paracetamol (hoặc acetaminophen) cùng hoặc ngay sau khi uống rượu bia, khi ethanol chưa được chuyển hóa và đào thải hết. Paracetamol có thể gây độc lên gan khi kết hợp cùng với thức uống có cồn.

5. Uống dược trà Saturex bổ sung chất chống oxy hóa

Dược trà Saturex là một sản phẩm kết hợp giữa trà đen và thảo dược quý Satureja khuzestanica của Iran giúp bổ sung chất chống oxy hóa dồi dào từ thực vật để trung hòa gốc tự do, giảm viêm, giúp gan phục hồi chức năng nhanh chóng. Đồng thời, sử dụng dược trà Saturex còn giúp giảm lipid tự do, giải phóng lipid tích tụ trong gan, giảm mỡ máu, gan nhiễm mỡ do rượu bia.

Từ xưa đến nay, trà đã là loại thức uống phổ biến trên toàn thế giới và được ghi nhận chứa nhiều thành phần có hoạt tính sinh học, đem đến nhiều lợi ích cho sức khỏe như chống oxy hóa, chống ung thư, chống đái tháo đường, giảm béo phì, bảo vệ tim mạch và bảo vệ gan. Một nghiên cứu thực hiện trên chuột cho thấy tác dụng phòng ngừa của trà với gan nhiễm mỡ do rượu bia liên quan khả năng ức chế biểu hiện của CYP2E1, thúc đẩy quá trình chuyển hóa rượu, ức chế hoạt động men gan, nâng cao khả năng chống oxy hóa trong cơ thể và giảm quá trình peroxy hóa lipid.

Cùng với đó, thảo dược Satureja khuzestanica với tên gọi thường thấy của người Ba Tư là “Marzeh Khuzestani” – một trong nhiều cây thuốc đặc hữu ở Iran. Nhiều hoạt tính sinh học của loài thảo dược này đã được nghiên cứu và công nhận như kháng khuẩn, kháng nấm, chống oxy hóa, kháng viêm, chống đái tháo đường, chống đông máu và giảm mỡ máu. Thành phần hoạt chất chính được tìm thấy trong tinh dầu của cây Satureja khuzestanica là carvacrol. Một nghiên cứu đánh giá vai trò bảo vệ gan của carvacrol đối với độc tính trên gan do ethanol gây ra ở chuột đã cho thấy tiềm năng cải thiện tổn thương gan do rượu gây ra. Carvacrol giảm thay đổi về mô học ở gan do rượu gây ra, phục hồi tỷ lệ trọng lượng gan so với cơ thể và nồng độ các chất chống oxy hóa, ức chế sự gia tăng mức cytochrome P450 và MAPK.

Do đó, uống dược trà Saturex là một cách giải rượu bia, bảo vệ gan, phòng ngừa gan nhiễm mỡ hiệu quả. Những người uống rượu bia nhiều, có nguy cơ viêm gan nên sử dụng Saturex thường xuyên, mang lại hiệu quả sau 2-3 tháng.

Nguồn tham khảo

1. Alcohol-related Liver Disease https://www.yalemedicine.org/conditions/alcohol-related-liver-disease Ngày truy cập 17/9/2024
2. Alcohol-induced steatosis in liver cells https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4434621/ Ngày truy cập 17/9/2024
3. Exploring Alcohol’s Effects on Liver Function https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6826796/#bx1-arhw-21-1-5 Ngày truy cập 17/9/2024
4. Molecular mechanism of alcoholic fatty liver  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3371448/ Ngày truycập 17/9/2024
5. 7 ways to cure your hangover https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/7-steps-to-cure-your-hangover Ngày truy cập 17/9/2024
6. Effects of Beverages on Alcohol Metabolism: Potential Health Benefits and Harmful Impacts https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4813215/ Ngày truy cập 17/9/2024
7. Dietary Nutrient Intake, Alcohol Metabolism, and Hangover Severity https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6780234/ Ngày truy cập 17/9/2024
8. Characterization of Satureja khuzestanica Leaf as a Herbal Medicine https://academic.oup.com/mam/article-abstract/20/5/1425/6932025?redirectedFrom=fulltext&login=false Ngày truy cập 17/9/2024
9. Carvacrol inhibits cytochrome P450 and protects against binge alcohol-induced liver toxicity https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0278691519303710?via%3Dihub Ngày truy cập 17/9/2024