Các bệnh hô hấp do ô nhiễm môi trường không khí góp phần gây ra nhiều ca nhập viện, thậm chí tử vong. Đặc biệt, những người có bệnh hô hấp mạn tính hoặc hệ miễn dịch yếu sẽ có nguy cơ cao hơn.

Ô nhiễm môi trường, nhất là ô nhiễm không khí gây ảnh hướng rất lớn đến với sức khỏe hô hấp, tác động đến chức năng phổi, kích thích hen suyễn và các cơn khó thở do COPD, tăng nguy cơ nhiễm trùng hô hấp, thậm chí là ung thư phổi. Theo ước tính, ô nhiễm không khí gây ra khoảng 5 triệu ca tử vong trên toàn thế giới vào năm 2017, trong đó 70% là do ô nhiễm không khí môi trường ngoài trời. Hệ hô hấp là nơi bị ảnh hưởng đầu tiên, gia tăng các bệnh hô hấp do ô nhiễm môi trường, bao gồm các tình trạng cấp tính lẫn mạn tính.

Mức độ ô nhiễm không khí môi trường và nguy cơ nhiễm trùng hô hấp

Nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính là một trong 5 nguyên nhân hàng đầu gây tử vong toàn cầu. Theo WHO, 17% trường hợp tử vong do nhiễm trùng đường hô hấp dưới cấp tính (hay viêm phổi) là do ô nhiễm không khí xung quanh.

Một số nghiên cứu cho thấy mối liên quan giữa nồng độ chất ô nhiễm không khí môi trường với số ca bệnh viêm phổi được chẩn đoán. Ví dụ, nồng độ bụi mịn PM2.5 tăng cao cũng làm tăng số ca cấp cứu và nhập viện vì viêm phổi. Nồng độ PM2.5 gia tăng lên 10μg/m³ có liên hệ làm gia tăng 5,4% tỷ lệ nhiễm trùng đường hô hấp. Các chất ô nhiễm không khí khác cũng có liên quan như tăng 1ppb O₃ thì số ca nhập viện vì viêm phổi tăng 0,41% (nghiên cứu ở Hoa Kỳ).

Các bệnh hô hấp do ô nhiễm môi trường không khí gây ra ngoài nhiễm trùng đướng hô hấp còn có viêm mũi, hen suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), ung thư phổi và cả nguy cơ tử vong. Các chất ô nhiễm như bụi mịn, NO₂, ozone (O₃) và carbon hay khí thải ô nhiễm từ phương tiện giao thông góp phần gây ra các đợt cấp, nhập viện và tăng nguy cơ tử vong ở người bệnh hen suyễn.

Ô nhiễm không khí cũng có thể tác động gây độc gene do tạo ra các chất xúc tác ADN, làm đứt gãy các sợi ADN, tổn thương ADN từ quá trình oxy hóa, đột biến gene, tổn thương nhiễm sắc thể dẫn đến biến đổi gây ung thư. Nhiều nghiên cứu đã xác minh mối liên hệ giữa ô nhiễm không khí và sự phát triển của ung thư phổi thông qua những tác động trực tiếp, cũng như sự phát triển khối u thông qua stress oxy hóa và viêm dai dẳng.

Nguyên nhân gây ra các bệnh hô hấp do ô nhiễm môi trường

Các tác động đường hô hấp cấp tính là những tác động liên quan đến việc tiếp xúc không khí ô nhiễm trong thời gian ngắn (vài giờ hoặc vài ngày). Trong khi đó, các tác động mạn tính là kết quả của việc tiếp xúc trong thời gian dài, thường lâu hơn 6 tháng. Tiếp xúc lâu dài với ô nhiễm không khí có thể gây ra bệnh hen suyễn và COPD.

Các tình trạng ô nhiễm không khí môi trường tác động gây ra bệnh hô hấp, nhiễm trùng hô hấp được cho là tập trung vào 4 cơ chế chính:

• Tăng viêm trong niêm mạc đường hô hấp, làm cản trở hệ thống phòng thủ bẩm sinh bình thường của hệ hô hấp.
• Gián đoạn chức năng tiêu diệt mầm bệnh của đại thực bào.
• Thay đổi biểu hiện của các thụ thể tế bào được mầm bệnh sử dụng để gây viêm nhiễm.
• Tác động đến hệ vi khuẩn cộng sinh trong phổi dẫn đến tạo môi trường thuận lợi cho mầm bệnh phát triển.

Mức độ thương tổn gây ra từ các chất ô nhiễm dạng hạt và khí trong môi trường phụ thuộc vào nồng độ hít phải của các chất ô nhiễm đó, khả năng bảo vệ của hệ hô hấp và độ hòa tan của các chất ô nhiễm dạng khí. Không khí ô nhiễm còn gây tác động tim mạch thông qua cơ chế gây viêm và stress oxy hóa do các gốc tự do được tạo ra bởi các chất ô nhiễm hít vào.

Hệ miễn dịch hô hấp bị suy yếu do ảnh hưởng từ các chất ô nhiễm khiến cho khả năng mắc các bệnh hô hấp tăng lên. Bạn có thể bị nhiễm trùng hô hấp cấp tính, khởi phát các bệnh hô hấp mới hoặc khiến cho bệnh hô hấp mạn tính đã có trở nên trầm trọng hơn. Do đó, việc cố gắng kiểm soát chất lượng không khí trong không gian sống và theo dõi chất lượng không khí ngoài trời là biện pháp bảo vệ sức khỏe hô hấp giúp bạn hạn chế mức độ tiếp xúc với các chất ô nhiễm.

Chủ động bảo vệ sức khỏe hô hấp, phòng ngừa các bệnh hô hấp do ô nhiễm môi trường

Biện pháp hiệu quả nhất để giảm tác động của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe con người ở phạm vi lớn là những biện pháp liên quan đến giảm lượng khí thải ra môi trường. Mở rộng giao thông công cộng, sử dụng nhiên liệu sạch hơn trong các phương tiện, công nghiệp và hộ gia đình, cũng như thay đổi các tiêu chuẩn xây dựng tòa nhà là những biện pháp khả thi và cần thiết để giảm sự nóng lên toàn cầu và tác động trực tiếp của nó đến sức khỏe con người. Những việc này cần có các chính sách, chiến lược từ các tổ chức, chính phủ cùng nâng cao ý thức của mọi người.

Với mỗi cá nhân, để tự bảo vệ sức khỏe hô hấp thì bạn cần chú ý theo dõi mức độ ô nhiễm mỗi ngày. Chỉ số chất lượng không khí (AQI) được sử dụng phổ biến để thông báo mức độ ô nhiễm của không khí ở một địa điểm cụ thể tại một thời điểm nhất định. Mọi người, đặc biệt là những người bị rối loạn tim hoặc phổi nên theo dõi và tìm hiểu các mức độ cảnh báo ô nhiễm theo chỉ số AQI cùng hướng dẫn lựa chọn các hoạt động ngoài trời phù hợp.

Bên cạnh đó, những việc giúp bảo vệ hệ hô hấp trước tình trạng ô nhiễm không khí đáng báo động gồm có:

• Bỏ hút thuốc lá hoặc tránh để bị hút thuốc thụ động. Khói thuốc lá cũng là một nguồn gây ô nhiễm không khí trong không gian nhỏ, kín. Hút thuốc còn là yếu tố nguy cơ của nhiều bệnh hô hấp mạn tính như hen suyễn, COPD. Cai thuốc lá sẽ giúp cải thiện chức năng phổi.
• Bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng, tăng cường ăn nhiều trái cây tươi và rau củ để tăng cường sức khỏe phổi. Các chất chống oxy hóa bổ sung từ thực vật có tác dụng chống lại stress oxy hóa và ngăn phản ứng viêm liên quan đến các bệnh phổi, bệnh hô hấp do ô nhiễm môi trường.
• Đeo khẩu trang có khả năng lọc được bụi mịn khi cần ra ngoài vào những ngày chất lượng không khí ở mức ô nhiễm đáng cảnh báo. Việc này giúp giảm thiểu khả năng tiếp xúc với các chất gây ô nhiễm trong không khí, bảo vệ được chức năng hô hấp.

Sử dụng các sản phẩm từ thảo dược để tăng đề kháng hô hấp, ngăn ngừa nhiễm trùng hô hấp cũng là một cách hữu hiệu. Ví dụ, viên uống Clearwayz có tác dụng bảo vệ hệ hô hấp tuyệt vời nhờ vào chiết xuất nho cùng hỗn hợp pha trộn độc quyền “Cellular Targeted” giúp cung cấp các dưỡng chất và phục hồi “đúng đích” tổn thương tế bào hô hấp. Clearway có khả năng phòng ngừa các bệnh hô hấp do ô nhiễm môi trường do có những tác dụng sau:

• Trung hòa hốc tự do, loại bỏ chất độc hại ra khỏi đường hô hấp
• Giảm tiết dịch, giảm viêm đường hô hấp
• Phục hồi tế bào và dẫn truyền thần kinh hô hấp
• Tăng cường miễn dịch hô hấp tự nhiên
• Giảm nhanh các triệu chứng như khó thở, hụt hơi

Viên uống Clearwayz phù hợp cho những người có bệnh hô hấp mạn tính như COPD, hen suyễn, người bị viêm xoang, viêm mũi dị ứng, nhiễm trùng hô hấp hay những người có sức đề kháng yếu muốn tăng bảo vệ hô hấp. Liều dùng khuyến cáo là 2 viên/ ngày, uống cùng với nước. Nếu muốn tăng cường sức đề kháng có thể uống thêm 1 – 2 viên trước khi đi ngủ.

Trước tình hình ô nhiễm môi trường không khí ngày càng gia tăng như hiện nay thì chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân là việc làm cần thiết. Tăng cường miễn dịch hô hấp, hạn chế tiếp xúc nhiều với các chất ô nhiễm sẽ giúp bạn phòng tránh được các bệnh hô hấp do ô nhiễm môi trường, cũng như không khiến các bệnh mạn tính đang có trầm trọng hơn.

*Sản phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh.

Nguồn tham khảo

1. Air pollution and respiratory infections: the past, present, and future Air pollution and respiratory infections: the past, present, and future – PMC Ngày truy cập 20/11/2025
2. Environmental air pollution: respiratory effects https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7889311/ Ngày truy cập 20/11/2025
3. Air pollution and chronic airway diseases: what should people know and do? https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4740163/ Ngày truy cập 20/11/2025
4. Air pollution and respiratory disease https://www.eea.europa.eu/en/analysis/publications/beating-chronic-respiratory-disease/air-pollution Ngày truy cập 20/11/2025
5. Air Pollution–Related Illness https://www.msdmanuals.com/home/lung-and-airway-disorders/environmental-and-occupational-lung-diseases/air-pollution-related-illness#Treatment_v87247599 Ngày truy cập 20/11/2025
6. The Impact of Air Pollution on Chronic Respiratory Diseases https://www.pjoes.com/pdf-88776-22635?filename=The%20Impact%20of%20Air.pdf Ngày truy cập 20/11/2025